Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2012

Tα ομόηχα της Νέας και της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

Ομόηχες λέξεις ή ομόηχα ( ή ομώνυμα ) ονομάζονται οι λέξεις που προφέρονται όμοια αλλά έχουν διαφορετική σημασία και συχνά ορθογραφία. Τα κυριότερα ομόηχα της  Νέας Ελληνικής Γλώσσας είναι :
Α:
αίτημα  -  έτοιμα
ακόλλητος   ( < κολλώ ) – ακώλυτος ( < κωλύω ) 
άφιλος ( < φίλος )  - άφυλλος ( < φύλλο )
Β:
 βάζο – βάζω
Γ:
γλείφω ( με τη γλώσσα )  - γλύφω ( με εργαλείο , γλύπτης )
Δ :
δανεικός  ( < δανείζω ) – δανικός ( < Δανία )
διάλειμμα ( διαλείπω )   -  διάλυμα ( < διαλύω )
δίνει ( δίνω )  - δίνη ( στρόβιλος )
δίστιχο ( δύο στίχοι ) -  δύστυχο ( το ) (κακότυχο )
Ε :
έγγειος  - έγκυος
έκκληση  - έκλυση ( ηθών )
εξάρτηση ( < εξαρτώμαι ) – εξάρτιση ( πλοίου )  - εξάρτυση ( στρατιώτη )
ετοιμολογία  -  ετυμολογία ( της λέξης ) 
ευφορία  - εφορία
Η :
ήρα ( του σιταριού )   - Ήρα ( θεά ) 
ήττα  - ήτα ( το γράμμα )
Θ :
θαλάμη ( όπλου )  - θαλάμι ( φωλιά χταποδιού )
θύρα ( πόρτα ) - θήρα ( κυνήγι )  - Θήρα ( το νησί Σαντορίνη )
Ι : 
ίλη ( λόχος ιππικού )  - ύλη
ιός  ( γρίπης )  - υιός ( γιός )
Ιωνικός ( < Ιωνία )  - Ιονικός ( < Ιόνιο ) 
Κ:
καινός ( καινούριος)  - κενός
κάλλος  - κάλος
κάππα ( το ) γράμμα - κάπα ( η ) πανωφόρι 
κήτος ( θαλάσσιο )  - κύτος ( πλοίου , αμπάρι ) 
κλείνω  - κλίνω 
κλήμα  -  κλίμα
κλήση  - κλίση
κόλλημα  - κώλυμα
κόμη ( μαλλιά )  - κώμη ( κωμόπολη )
κόμμα ( α. πολιτικό β. σημείο στίξης )   - κώμα
Κρητικός - κριτικός
κινώ - κοινό
Λ:
λήμμα ( λέξη )  - λύμα ( απόβλητο )  - λίμα ( < λιμάρω ) 
λιμός ( πείνα )  - λοιμός ( ασθένεια) 
λίπη ( τα ) - λύπη ( η ) - λείπει ( ρήμα ) 
λίρα ( νόμισμα )  λύρα ( μουσικό όργανο ) 
λιτός - λυτός ( < λύνω ) 
Μ:
μέλει ( ενδιαφέρει )  - μέλι
Μήλος ( το νησί )  - μύλος ( ο ) 
μήτρα ( γυναίκας )  - μίτρα ( δεσποτική ) 
μοιχός ( άπιστος σύζυγος ) - μυχός ( κόλπου ) 
μηλιά  - μιλιά ( < μιλώ )
Ν:
νίκη - νοίκι
νότα  - νώτα ( τα )
Ξ: 
ξηρός - ξυρός ( το ξυράφι ) βλ. επί ξυρού ακμής
Ο:
όμως  -  ώμος
όρος ( βουνό)  - όρος ( συμφωνία ) 
Π:
πάλη -πάλι
πιάνο - πιάνω ( ρήμα ) 
πείρα - πήρα ( παίρνω ) 
ποιά (αντων .)    -  πιά ( επίρρ. )
παράλειψη ( < παραλέιπω) - παράληψη (  < παραλαμβάνω )
Ρ :
ρήμα ( το ) - ρίμα ( η ) 
Σ:
σατυρικός ( που ταιριάζει σε Σάτυρο )  - σατιρικός ( <σατιρίζω )
σήκω - σύκο
σκηνή -σκοινί
σορός ( η )  - σωρός ( ο ) 
στίχος ( ποιήματος) - στοίχος (σειρά , αράδα)
Τ:
τείχος ( το ) - τοίχος ( ο )
τόπι ( το )  - τόποι ( οι )
τόνος ( ψάρι )  - τόνος ( οξεία )  - τόνος ( 1000 κιλά ) 
τύχη  -  τοίχοι  - τείχη  - τύχει ( ρήμα ) 
τυρί  - τηρεί ( τηρώ ) 
Φ:
φύλλο ( δέντρου ) - φύλο - φίλο
φυτό  - φοιτώ
Χ:
χήρος  -  χοίρος 
χορικός ( < χορός ) - χωρικός ( < χωριό ) 
Ψ :
ψηλός - ψιλός ( φωνή )

Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο και στην αρχαία ελληνική γλώσσα.Κατά την κλίση των ρημάτων παρουσιάζονται ορισμένοι όμοιοι τύποι, όπως για παράδειγμα στη λέξη πράττῃ ( γ΄εν. Υποτ. Ενεστ. Ε.Φ  + β΄ενικό Οριστ. Ενεστ. Μ.Φ. ) Παρόμοιες λέξεις υπάρχουν πολλές.
Ακολουθεί πίνακας με τους συνηθέστερους ομόηχους τύπους:

ᾕρηκα → παρακείμενος του ρ. αἱρῶ  -  εἴρηκα → παρακείμενος του ρ. λέγω

ᾕρημαι → παρακείμενος του ρ. αἱροῦμαι  - εἴρημαι → παρακείμενος του ρ. λέγομαι

ᾑρήμην → υπερσυντέλικος του ρ. αἱροῦμαι - εἰρήμην → υπερσυντέλικος του ρ. λέγομαι

ᾐρόμην → παρατατικός του ρ. αἴρομαι  - ἠρόμην → αόριστος β΄ του ρ. ἐρωτῶ

αἰρόμενος → μετοχή ενεστώτα του ρ. αἴρομαι
ἐρώμενος → μετοχή ενεστώτα του ρ. ἐρῶμαι
ἐρόμενος → μετοχή αορίστου β΄ του ρ. ἐρωτῶ

ᾔτημαι → παρακείμενος του ρ. αἰτοῦμαι - ἥττημαι → παρακείμενος του ρ. ἡττῶμαι

ᾐτήθην → παθητικός αόριστος του ρ. αἰτοῦμαι  - ἡττήθην → παθητικός αόριστος του ρ. ἡττῶμαι

εἷμαι → παρακείμενος του ρ. ἵεμαι - οἶμαι → ενεστώτας του ρ. οἴομαι / οἶμαι

ἦρξα → αόριστος του ρ. ἄρχω - εἶρξα → αόριστος του ρ. εἴργω

ἤρχθην → παθητικός αόριστος του ρ. ἄρχομαι  - εἴρχθην → παθητικός αόριστος του ρ. εἴργομαι

ἦργμαι → παρακείμενος του ρ. ἄρχομαι - εἶργμαι → παρακείμενος του ρ. εἴργομαι

ἦρχθαι → απαρέμφατο παρακειμένου του ρ. ἄρχομαι - εἶρχθαι → απαρέμφατο παρακειμένου του ρ. εἴργομαι

ἠργμένος → μετοχή παρακειμένου του ρ. ἄρχομαι  - εἰργμένος → μετοχή παρακειμένου του ρ. εἴργομαι

ἔβαλον → αόριστος β΄ του ρ. βάλλω   - ἔβαλλον → παρατατικός του ρ. βάλλω

ἐβαλόμην → αόριστος β΄ του ρ. βάλλομαι  - ἐβαλλόμην → παρατατικός του ρ. βάλλομαι

βαλών, -οῦσα, -ὸν → μετοχή αορίστου β΄ του ρ. βάλλω
βαλῶν, -οῦσα, -ὸν → μετοχή μέλλοντα του ρ. βάλλω

δρῶ → ενεστώτας του ρ. δράω-ῶ
(ἀπο)δρῶ → υποτακτική αορίστου β΄ του (ἀπο)διδράσκω

δέδρακα → παρακείμενος του ρ. δρῶ
(ἀπο)δέδρακα → παρακείμενος του ρ. ἀποδιδράσκω

δρᾶν → απαρέμφατο ενεστώτα του ρ. δρῶ
(ἀπο)δρὰν → μετοχή ουδετέρου αορίστου β΄, του ρ. (ἀπο)διδράσκω

εἶ → β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα του ρ. εἰμὶ
εἶ → β΄ ενικό οριστικής μέλλοντα του ρ. εἶμι
εἰ → υποθετικός σύνδεσμος
→ άρθρο
→ διαζευκτικός σύνδεσμος
→ αναφορική αντωνυμία (ὅς, ἥ, ὃ)
→ α΄ ενικό παρατατικού του ρ. εἰμὶ
→ γ΄ ενικό παρατατικού με σημασία αορίστου του ρ. ἠμὶ (=λέγω).
Το ρήμα είναι ποιητικό, δόκιμο μόνο στον Πλάτωνα στον παρατατικό: ἦν (=είπα) , ἦ (=είπε).
→ επίρρημα με σημασία βεβαιωτική (= ασφαλώς, βεβαίως, πράγματι)
ή ερωτηματική (= τι; πώς παρακαλώ;)
→ γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρ. εἰμὶ
→ β΄ ενικό υποτακτικής αορίστου β΄ του ρ. ἵεμαι
→ γ΄ ενικό υποτακτικής αορίστου β΄ του ρ. ἵημι
→ επίρρημα που δηλώνει τόπο (= όπου, στο μέρος το οποίο κ.α.)
ή τρόπο
π.χ. ᾗ θέμις ἐστὶ (= όπως είναι το ορθό και το δίκαιο)
→ δοτική ενικού της αναφορικής αντωνυμίας θηλυκού γένους ἣ (ὅς, ἥ, ὃ)

→ α΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρ. εἰμὶ
→ α΄ ενικό υποτακτικής αορίστου β΄ του ρ. ἵημι
→ κλητικό επιφώνημα
→ δοτική της αναφορικής αντωνυμίας ὃς (ὅς, ἥ, ὃ)

ἥσομαι → μέλλοντας του ρ. ἵεμαι
εἴσομαι → μέλλοντας του ρ. οἶδα
οἴσομαι → μέλλοντας του ρ. φέρομαι

κέκριμαι → παρακείμενος του ρ. κρίνομαι - κέκρυμμαι → παρακείμενος του ρ. κρύπτομαι
λέλειμμαι → παρακείμενος του ρ. λείπομαι - λέλυμαι → παρακείμενος του ρ. λύομαι

λήψομαι → μέλλοντας του ρ. λαμβάνω - λείψομαι → μέλλοντας του ρ. λείπομαι

ληφθήσομαι → παθητικός μέλλοντας του ρ. λαμβάνομαι - λειφθήσομαι → παθητικός μέλλοντας του ρ. λείπομαι

ἐλήφθην → παθητικός αόριστος του ρ. λαμβάνομαι - ἐλείφθην → παθητικός αόριστος του ρ. λείπομαι
ἔλειπον → παρατατικός του ρ. λείπω - ἔλιπον → αόρ. β΄του ρ. λείπω

πείσομαι → μέλλοντας του ρ. πάσχω   πείσομαι → μέλλοντας του ρ. πείθομαι

ἐπειθόμην → παρατατικός του ρ. πείθομαι
ἐπιθόμην → αόριστος β΄ του ρ. πείθομαι
ἐπυθόμην → αόριστος β΄ του ρ. πυνθάνομαι

πέπεισμαι → παρακείμενος του ρ. πείθομαι  - πέπυσμαι → παρακείμενος του ρ. πυνθάνομαι

τέθυκα → παρακείμενος του ρ. θύω - τέθει( η ) κα → παρακείμενος του ρ.τίθημι
τέτροφα → παρακείμενος του ρ. τρέπω - τέτροφα → παρακείμενος του ρ. τρέφω

φῦναι → απαρέμφατο αορίστου β΄ του ρ. φύομαι - φῆναι → απαρέμφατο αορίστου α΄ του ρ. φαίνω

χρῇ → υποτακτική του απρόσωπου ρ. χρὴ   χρῇ → β΄ ενικό οριστικής και υποτακτικής ενεστώτα του ρ. χρῶμαι

ΠΡΟΣΟΧΗ στα συμφραζόμενα!!!
ΠΡΟΣΟΧΗ στους τόνους και στα πνεύματα!!!










Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2012

Ορθοπαιδικός ή Ορθοπεδικός

Το περασμένο Σάββατο σε εκπομπή με ιατρικό περιεχόμενο ήταν καλεσμένος ένας ορθοπαιδικός , γραμμένος με αι , γεγονός που μου έδωσε την αφορμή για αυτή τη δημοσίευση.Έτσι , αποφάσισα να ασχοληθώ με την ορθογραφία της λέξης ορθοπαιδικός, την οποία στο σχολείο διδάχτηκα με "ε". Προς μεγάλη μου έκπληξη διαπίστωσα ότι για το συγκεκριμένο θέμα έχει χυθεί πολύ μελάνι και έχει διχάσει μελετητές και επιστήμονες.Έχουν δημιουργηθεί , λοιπόν, δυο στρατόπεδα που το καθένα υπερασπίζεται με πάθος την άποψή του.Παραθέτω τις απόψεις και των δυο και τα συμπεράσματα δικά σας.
  Ο Δρ. Χαράλαμπος Γκούβας είναι Ορθοπεδικός Χειρουργός, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Ιδρύματος «Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας».
Κριτική για το άρθρο που προηγήθηκε.
Καταλήγωντας,  γεγονός αποτελεί οτι  η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που ζει, εξελίσσεται , ανανεώνεται, κάποια στοιχεία της πεθαίνουν, όταν παύουν πλέον να χρησιμοποιούνται, κι άλλα διατηρούνται στους αιώνες.Σε αυτό το πνεύμα της ανανέωσης εμπίπτει και η "ανανεωμένη" γραφή της λέξης Ορθοπαιδικός , την οποία πού θα πάει θα τη συνηθίσω.Ζήτημα οπτικής συνήθειας είναι!!!

Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2012

Νεποτισμός!!!

Τον τελευταίο καιρό ένας νέος όρος έκανε την εμφανισή του στις ειδήσεις και στις εκπομπές με πολιτικό περιεχόμενο, ο όρος νεποτισμός.Ως φιλοσοφία , όμως , και πρακτική δεν είναι καθόλου νέος καθώς "κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια". Κατα τη γνώμη μου , αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πληγές της ελληνικής κοινωνίας και πολιτικής σκηνής του τόπου.Δε θα ασχοληθώ , όμως , με την πολιτική διάσταση του φαινομένου αλλά  με τη σημασία και την  προέλευση της λέξης.
Η λέξη προέρχεται από το λατινικό  Nepos = ανηψιός.Ο όρος αρχικά υποδήλωνε την τάση των Ρωμαίων ποντιφίκων , που εκδηλώθηκε κυρίως κατά την περίοδο της Αναγέννησης, να παραχωρούν εύνοιες στους συγγενείς τους και ιδίως στους ανηψιούς.Αυτό γινόταν  ήδη από τους πάπες των μεσαιωνικών χρόνων , αλλά η εποχή της μεγαλύτερης ακμής του ήταν από το 1417 ως το 1559. Ήταν η εποχή του λεγόμενου "μεγάλου νεποτισμού" , οπόιος έφτασε στο αποκορύφωμα του με τον Αλέξανδρο Στ΄ Βοργία , το Λέοντα Ι΄ , τον Κλήμεντα Ζ΄ και τον Πάυλο Γ ΄ Φαρνέζε. Ο νεποτισμός καταδικάστηκε αργότερα αυστηρά από τον Πίο Ε ΄ με το παπικό διάταγμα Admonet nos ( 1567 ) :ο "μεγάλος νεποτισμός "αναχαιτίστηκε , αλλά το φαινόμενο συνεχίστηκε σε μικρότερες όμως διαστάσεις , ως το 18ο αι. Με το διορισμό ως καρδιναλίου ενός ανηψιού του πάπα και την παραχώρηση επικερδών αξιωμάτων σε συγγενείς του , ο νεποτισμός υπήρξε η πηγή των περιουσιών πολλών μεγάλων οικογενειών της Ρώμης. Στη σύγχρονη φρασεολογία ο όρος χρησιμοποιείται , κατ ΄επέκταση για να δήλώσει γενικά την εύνοια προς συγγενείς και φίλους με παραχωρήσεις επικερδών αξιωμάτων.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Η λέξη είχε τη δική της ιστορία!

Συκοφάντης - Συκοφαντία μια τόση δα λεξούλα με τόσο όμως μεγάλη ιστορία.Λοιπόν , από πού να αρχίσω!! Έχουν γραφτεί πολλές εκδοχές για την προέλευση αυτής της λέξης.
Είναι φανερό ότι η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις σῦκον + φαίνω /-ομαι (=φανερώνω ) .
Στην αρχαία Αθήνα η συκιά ήταν δέντρο ιερό. Τα σύκα ήταν πρώτα στις προτιμήσεις και φυσικά στην καλλιέργεια.Απαγορευόταν αυστηρά η εξαγωγή τους και υπήρχε τιμωρία σε όποιον εξήγαγε παράνομα.Όσοι κατήγγελλαν ( έναντι αμοιβής ) τους παραβάτες εμπόρους ονομάστηκαν συκοφάντες.
Η δεύτερη εκδοχή σχετίζεται πάλι με την ιδιαίτερη αγάπη που έτρεφαν οι Αθηναίοι για τα σύκα.Υπήρχαν αρκετοί που πήγαιναν στους αγρούς και έβλεπαν αν ωρίμασαν τα σύκα· κι όποιος έφερνε πρώτος την είδηση ότι τα σύκα της χρονιάς είχαν ωριμάσει, αυτός ονομαζόταν αρχικά συκοσκόπος και αργότερα συκοφάντης· και από εκεί μεταφορικά απεκλήθη συκοφάντης όποιος έχωνε τη μύτη του στην ιδιωτική ζωή των άλλων, όπως πριν ανασκάλευε τα κλαδιά της συκιάς για να δει αν ωρίμασε ο καρπός της.
Εκδοχή τρίτη:Συκοφάντης ονομαζόταν ο μηνυτής αυτών που είχαν κλέψει σύκα από ιερές συκιές, αφιερωμένες σε θεούς.
Μια τέταρτη  εκδοχή  είναι ότι συκοφάντες αρχικά ονομάστηκαν εκείνοι που τράνταζαντα κλαδιά ή τον κορμό  της συκιάς για να φανερωθούν τα σύκα που ήταν κρυμμένα στα ψηλά κλαριά και στο πυκνό φύλλωμα, και από εκεί, μεταφορικά, όποιος ανάγκαζε με απειλές τους πλούσιους να του δίνουν χρήματα.
Πέμπτη εκδοχή: Συκοφάντες ονομάζονταν αυτοί που αποκάλυπταν όσους είχαν σύκα κρυμμένα στα ρούχα τους, δηλαδή μια ασήμαντη μικροκλοπή, και κατ’ επέκταση όσους κατέδιδαν ασήμαντες πράξεις και στη συνέχεια έκαναν ψευδείς καταγγελίες.
Την καλύτερη όμως εκδοχή , την πιο πικάκτικη την άφησα για το τέλος.Το σύκο  είχε τη σημασία του γυναικείου (ή και του αντρικού· οι γνώμες διίστανται) γεννητικού μορίου, οπότε αυτό δίνει λαβή σε κάμποσες ακόμα θεωρίες για την ετυμολόγηση του συκοφάντη.Συκοφάντης θα μπορούσε να είναι αυτός που κατάγγελνε μοιχείες και λοιπές ερωτοδουλειές.
 Η συκοφαντία ήταν μια από τις σκοτεινές πλευρές της αθηναικής δημοκρατίας καθώς με ευκολία μερικοί αδίστακτοι Αθηναίοι την είχαν μετατρέψει σε επάγγελμα.Γεγονός που ο Αριστοτέλης αποστρεφόταν και ενώ την αγαπούσε και τη θεωρούσε "παγκάλη " πίσω από αυτήν την ομορφία της έκρυβε μια ασχήμια από τις πιο σιχαμερές και τις πιο ανυπόφορες, χρησιμοιποιώντας στίχους από την Οδύσσεια έκανε δριμύ υπαινιγμό στους συκοφάντες.Ένα είδος που δεν έλειπε δυστυχώς ποτέ , αφού βρίσκονταν οι πρόθυμοι να διαδεχτούν τους προηγούμενους. ( Φιλοσοφικός Λόγος -Γ ΄τάξη Ενιαίου Λυκείου )

Ελπίζω με τόσες εκδοχές για τη σημασία αυτής της λέξης να μην σας μπέρδεψα!Ο καθένας πάντως μπορεί να κρατήσει όποια τον έπεισε περισσότερο!!!
Αρχαία   Γνωμικά   για   τη   συκοφαντία:
*Απ΄ τα άγρια θηρία το χειρότερο δάγκωμα το κάνει ο συκοφάντης , από τα ήμερα ο κόλακας. (Διογένης από τη Σινώπη). 
 
*Το μαχαίρι κόβει , αλλά η συκοφαντία χωρίζει φίλους (Δημόκριτος από Άβδηρα) .   
Μην κακολογείς (ή συκοφαντείς) τους κοντινούς (διπλανούς) σου γιατί διαφορετικά θα ακούσεις πράγματα που θα σε λυπήσουν . (Χίλων από Σπάρτη)

     
Ο Σπαρτιάτης Θεαφίδας ακόνιζε κάποτε το ξίφος του . Κάποιος άλλος τον ρώτησε , αν είναι κοφτερό .
*Πιο κοφτερό και από την συκοφαντία , απάντησε εκείνος.


Κάποιος είπε στον Αίσωπο από Μ. Ασία *Για εσένα λένε τρομερά πράματα* και του τα είπε όλα όσα είχε ακούσει. Ο Αίσωπος απάντησε: *Δολοφόνοι δεν είναι εκείνοι που φτιάχνουν τα μαχαίρια, αλλά εκείνοι που τα χρησιμοποιούν. Έτσι και τώρα: δε με κακολογούν οι συκοφάντες, αλλά εσύ που χρησιμοποιείς τις συκοφαντίες τους.*

Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2012

ΑΙ ΕΙΔΟΙ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ - THE IDES OF MARCH


Mε τη συγκεκριμένη φράση τιτλοφορείται η νέα ταινία του George Clooney που αυτή την περίοδο παίζεται στους κινηματογράφους. Πρωτότυπος τίτλος σκέφτηκα. Άραγε τί να εννοεί ο ποιητής ;
Αἱ εἰδοί τοῦ Μαρτίου ( Idus Martiae ) είναι λατινική έκφραση με την οποία δηλωνόταν η δέκατη πέμπτη μέρα των μηνών Μαρτίου , Μαίου , Ιουλίου και Οκτωβρίου , των δε άλλων μηνών ήταν η δέκατη τρίτη μέρα.
Η λέξη idus-uum σημαίνει το ήμισυ , σχετικά με τους μήνες. Είναι μια λέξη που χρησιμοποιούνταν κατά κόρον στο ρωμαικό ημερολόγιο. Αἱ εἰδοί τοῦ Μαρτίου ήταν μια εορταστική ημέρα αφιερωμένη στο θεό Άρη και μια στρατιωτική παρέλαση πραγματοποιούνταν εκέινη την ημέρα.
Βέβαια, το γεγονός που καθιέρωσε αυτήν την ημερομηνία στη συνείδηση των ανθρώπων είναι η δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα. Σύμφωνα με έναν χρησμό ο Ιούλιος Καίσαρας θα έβρισκε το θάνατο εκείνη την ημέρα. Πράγματι , το Μάρτιο του 44π.Χ. μια ομάδα Συγκλητικών με αρχηγούς το Γάιο Κάσσιο Λογγίνο και τον Μάρκο Ιούνιο Βρούτο ( λέγεται πως ήταν νόθος γιός του Ιουλίου ) τον μαχαίρωσε 23 φορές, ώσπου υπέκυψε.Τότε λέγεται πως ειπώθηκε η περίφημη φράση "Και εσύ τέκνον , Βρούτε;"αν και ιστορικά δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένο.
Από την ανάλυση και μόνο της φράσης μπορούμε να συμπεράνουμε πως η ταινία που θα δούμε στις οθόνες μας λέει πολλά για τα παρασκήνια της αμερικανικής πολιτικής, παράλληλα μας αποκαλύπτει πόσο κοντά στο θέατρο και την υποκριτική  βρίσκονται οι πολιτικοί, καθώς και οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν με κάθε μέσο (νόμιμο ή και παράνομο), να τους πλασάρουν στους ψηφοφόρους.Η ταινία "φωτογραφίζει "το σύγχρονο κόσμο της εξουσίας που είναι γεμάτος μυστικές συμφωνίες , ανηθικότητα και υπόγεια παιχνίδια κυριαρχίας.

Κ.Π. Καβάφης 
Μάρτιαι Ειδοί
Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.
Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,
τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.
Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·
έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο
κανένας A
ρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,
και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,
είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν’ αναβάλεις
κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρους
που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις
(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη
κ’ η Σύγκλητος αυτή, κ’ ευθύς να τα γνωρίσεις
τα σοβαρά γραφόμενα του A
ρτεμιδώρου.

Σημείωση:

Ο Αρτεμίδωρος προσπάθησε να προειδοποιήσει τον Ιούλιο Καίσαρα (δίδοντας του ένα σημείωμα) για το σχέδιο δολοφονίας του από τους Βρούτο και Κάσσιο.
Ένας προφήτης είχε προειδοποιήσει τον Καίσαρα να προσέχει τη 15η ημέρα του Μαρτίου («Μάρτιαι Ειδοί»), ημέρα κατά την οποία προσπάθησε να τον ενημερώσει ο Αρτεμίδωρος...

Παροιμίες ( για τον Γιάννη)

Του Αι Γιαννιού σήμερα και πέρα από τους φίλους που μου έρχονται στο μυαλό για να τους ευχηθώ μου έρχονται και οι αμέτρητες παροιμίες που η λαική σοφία έπλασε.
Τί  σημαίνει η λέξη παροιμιά και από κρατάει η σκούφια της;Ας προσπαθήσω να κάνω μια ετυμολογία της λέξης από μια σύντομη έρευνα που έκανα στα κιτάπια μου αλλά  φυσικά και στον πολύτιμο φίλο μου, το διαδίκτυο.
Παροιμία σύμφωνα με το Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ιωάννη Σταματάκου σημαίνει το ρητόν, το γνωμικόν. Προέρχεται από το επίθετο πάροιμος ( παρά +οἶμος ), ο παρά την ὁδόν εὑρισκὀμενος, ὁ γείτων.Στην αρχαία Ελλάδα συνήθιζαν να γράφουν σύντομα μηνύματα με οδηγίες , συνθήματα και παραγγέλματα προς τους πολίτες σε μαρμάρινες στήλες"Ερμάς ( προτομές του Ερμού )"που τοποθετούσαν "παρ΄οιμον "στο δρόμο.
Οι παροιμίες καιοι παροιμιώδεις εκφράσεις αποτελούν μέρος του λαογραφικού θησαυρού μας που μέσα σε λίγες λέξεις αποδίδουν τη λαική σοφία και ιστορία. Παραδόθηκαν από γενιά σε γενιά στο διάβα του χρόνου με τον προφορικό λόγο. Είναι  λακωνικές και γλαφυρές φράσεις της ντοπιολαλιάς μας που περιγράφουν τη θετική ή την αρνητική πλευρά της ζωής , τις ανθρώπινες σχέσεις τις συνήθειες και τις ανάγκες.
 Ο Γιάννης τώρα σαν όνομα έχει την τιμητική του ανάμεσα στις τόσες παροιμίες του τόπου μας. Παραθέτω ορισμένες. ( Όσες μπορώ να θυμηθώ )Μπορείτε βέβαια να συμπληρώσετε όποιες τυχόν έχω παραλείψει:
  1.  Όχι Γιάννης, Γιαννάκης
  2.  Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή δεν κάνει.
  3. Ακόμα δεν τον είδαμε και Γιάννη τον εβγάλαμε
  4. Τί κάνεις Γιάννη ;Κουκιά σπέρνω. 
  5. Σαρανταπέντε Γιάννηδες ενός κοκκόρου γνώση
  6. Να σε κάψω Γιάννη , να σε αλείψω λάδι( ή μέλι )
  7. Γιάννης Κερνάει , Γιάννης πίνει.
  8. Τί έχεις Γιάννη τί είχα πάντα
  9. Φοβάται ο Γιάννης το θερίο κια το θεριό το Γιάννη
  10. Πότε ο Γιαννης δεν μπορει , πότε ο κωλος του πονεί...
  11. Αν είχαν οι Γιάννηδες γνώση, μας δάνειζαν καμπόση!!

    Και πού οφείλεταί αυτή η πληθώρα παροιμιών με αυτό το όνομα ;Μάλλον διότι είναι ιδιαίτερα κοινό και κατά πάσα πιθανότητα το  πιο κοινό ελληνικό όνομα.
Και για το κλείσιμο παραθέτω μια ιστορία για το πως προήλθε η παροιμία Γιάννης κερνάει ,  Γιάννης πίνει που βρήκα τυχαία σε ένα Blog.

Ανάμεσα στα παλικάρια του Κολοκοτρώνη,ξεχώριζε ένας Τριπολιτσιώτης,ο Γιάννης Θύμιουλας,ο οποίος είχε καταπληκτικές διαστάσεις...Ήταν δύο μέτρα ψηλός,παχύς και με το ένα του χέρι μπορούσε να σηκώσει άλογο στον αέρα..! Ο Θύμιουλας έτρωγε στην καθησιά του ένα ολόκληρο αρνί,αλλά και πάλι πεινασμένος ήταν! Επίσης έπινε και πάρα πολύ...Παρ' όλα αυτά όμως,ήταν εξαιρετικά ευκίνητος,δεν λογάριαζε τον κίνδυνο κι όταν έβγαινε στο πεδίο της μάχης,μόνο που τον έβλεπαν οι Τούρκοι,τρέπονταν σε φυγή. Πολλοί καπεταναίοι μάλιστα,όταν ήθελαν να κάνουν κάποια τολμηρή επιχείρησι,ζητούσαν από τον Κολοκοτρώνη να τους τον δανείσει..!
Κάποτε ο Θύμιουλας πολιορκήθηκε και εγκλωβίστηκε σε μια σπηλιά μαζί με άλλους πέντε συντρόφους του. Η πολιορκία κράτησε περίπου τρεις μέρες. Στο διάστημα αυτό τα τρόφιμα τελείωσαν και ο Θύμιουλας άρχισε να υποφέρει..! Στο τέλος βλέποντας ότι δεν υπήρχε άλλη λύση,αποφάσισε να κάνει μια ηρωική εξόρμηση, που ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Αρπάζει το χατζάρι,βγαίνει από τη σπηλιά με απίστευτη ταχύτητα και αρχίζει να τρέχει ανάμεσα στους πολιορκητές χτυπώντας δεξιά κι αριστερά.
Οι εχθροί σάστισαν,τρόμαξαν και πολλοί το έβαλαν στα πόδια..! Έτσι γλύτωσε ο Θύμιουλας αλλά και όλοι οι υπόλοιποι σύντροφοί του! Κατέβηκαν τότε σε ένα χωριό,έσφαξαν τρία αρνιά και τα σούβλισαν. Ύστερα παρήγγειλε κι ένα βαρελάκι κρασί κι έπεσε με τα μούτρα στο φαγοπότι...Φυσικά όποιος Χριστιανός περνούσε εκείνη τη στιγμή από εκεί,τον φώναζε για να τον κεράσει...
Πάνω στην ώρα έφτασε και ο Κολοκοτρώνης και ρώτησε να μάθει τί συμβαίνει και ποιος γλεντάει...
Κι ο προεστός του χωριού είπε τη γνωστή φράσι...: ''Γιάννης κερνάει,Γιάννης πίνει...''
Υπάρχουν και άλλοι που υποστηρίζουν ότι η φράση είναι και πιο παλιά ακόμη,αλλά σε εμάς έμεινε από αυτό το περιστατικό...

 Χρόνια Πολλά σας Γιάννηδες Και Καλά!!


Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2012

Double dot ή Table d’ hôte

Οι γιορτές μπορεί να πέρασαν όμως εμένα μου έμεινε μια απορία.Τελικά αυτό το περιβόητο ¨νταμπλ ντοτ" που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε ενα μενού με προκαθορισμένα πιάτα είναι αγγλικής προέλευσης ή γαλλικής; Και η σωστή ορθογραφία του ποιά είναι;
Και πού κατέληξα τελικά υστερα από αναζήτηση στο Internet; Ότι εσφαλμένα επικράτησε ο όρος double dot  εξαιτίας της κοινης προφοράς με τη σωστή ορθογραφία της έκφρασης Table d’ hôte(= το τραπέζι του οικοδεσπότη ) .Καθότι ο Έλληνας δεν είναι συνηθισμένος στη  γαλλική προφορά και έτσι όχι μόνο έδωσε διαφορετική γραφή στη φράση αλλά και διαφορετική ερμηνεία.
To Table d’ hôte  προέρχεται από τη Γαλλία και σαν συνήθεια αλλά και σαν έκφραση.Στο Μεσαίωνα πριν ακόμα εμφανιστούν τα εστιατόρια με τη μορφή που τα έχουμε στο μυαλό μας σήμερα , δλδ να παραγγέλνουμε τα πιάτα από τον κατάλογο( À la carte) , οι πελάτες μοιράζονταν ένα κοινό μενου σε συγκεκριμένη ώρα και με συγκεκριμένη τιμή.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο τείνει να εκλείψει αυτή η συνήθεια από τη νυχτερινή ζωή της χώρας μας. Ευτυχώς, θα πω ,διότι έτσι θα ακούμε και  θα βλέπουμε λιγότερες φορές το τραγικά γραμμένο και ειπωμένο Table d’ hôte.