ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β ΄ΛΥΚΕΙΟΥ - LECTIO QUINTA

'ΕΝΑΣ  ΛΑΤΡΗΣ  ΤΟΥ  ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ
Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat. XVII (septendecim) libri eius de belloPunico secundo pulchri sunt. Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. Multos in illis locis agros possidebat. Silius animum tenerum habebat. Gloriae Vergili studebat ingeniumque eius fovebat. Eum ut puer magistrum honorabat. Monumentum eius, quod Neapoli iacebat, pro templo habebat.

Μετάφραση
Ο Σίλιος Ιταλικός, ο επικός ποιητής, ήταν άντρας δοξασμένος. Τα δεκαεφτά βιβλία του για το δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο είναι όμορφα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμενε στην Καμπανία. Στα μέρη εκείνα είχε στην κατοχή του πολλά αγροκτήματα. Ο Σίλιος είχε ευαίσθητη ψυχή. Επιδίωκε (να φτάσει) τη δόξα του Βιργιλίου και περιέβαλλε το πνεύμα του με αγάπη (λάτρευε το πνεύμα του). Τον τιμούσε όπως ο μαθητής το δάσκαλο. Το μνημείο του, που βρισκόταν στη Νεάπολη, το θεωρούσε (κάτι) σαν ναό.

Ταξινόμηση των λέξεων
Ουσιαστικά
Α' Κλίση
poeta -ae (αρσ.)
Campania -ae (θηλ., χωρίς πληθ.)
vita -ae (θηλ.) gloria -ae (θηλ.)

Β' Κλίση
Silius -ii (-i) (αρσ.) Italicus -i (αρσ.)
bellum -i (ουδ.) vir, viri (αρσ.)
ager, agri (αρσ.) annus -i (αρσ.)
animus -i (αρσ.) liber, libri (αρσ.)
locus -i (αρσ.) Vergilius -ii (-i) (αρσ.)
puer, pueri (αρσ.) monumentum -i (ουδ.)
ingenium -ii (-i) (ουδ.)
templum -i (ουδ.) magister, magistri (αρσ.)

Γ' Κλίση
Neapolis -is (θηλ., χωρίς πληθ.)

Επίθετα
Β' Κλίση
Italicus -a –um epicus -a -um
clarus -a –um
septendecim (απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο)
Punicus -a -um
secundus -a -um (τακτικό αριθμητικό)
pulcher, pulchra, pulchrum,
ultimus -a -um [υπερθ. του (ultra),
multus -a -um,
tener -a -um,

Ρήματα
1η Συζυγία
honoro, honoravi, honoratum, honorare
2η Συζυγία
teneo, tenui, tentum, tenere
habeo, habui, habitum, habere
studeo, studui, -, studere
possideo, possedi, possessum, possidere
foveo, fovi, fotum, tovere
iaceo, iacui, iacitum, iacere

Βοηθητικό ρήμα
sum -fui,   -,   esse

Αντωνυμίες
is, ea, id (οριστική)
suus -a -um (κτητική)
se (προσωπική)
ille, illa, illud (δεικτική)
qui, quae, quod (αναφορική)

Σύνδεσμοι
-que (συμπλεκτικός)
ut (παραβολικός)

Προθέσεις
de(+αφαιρ..)
in (+αφαιρ.)
pro (+αφαιρ.

Συντακτική  ανάλυση :
 1. Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat: κύρια πρόταση κρίσηςerat: συνδετ. ρήμ., Silius Italicus: υποκ., poeta: παράθεση στο Silius Italicus, epicus: επιθ. προσδ. στο poeta, vir: κατηγορούμ. στο Silius Italicus, clarus: επιθ. προσδ. στο vir.

2. XVII (septendecim) libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt: κύρια πρόταση κρίσης
sunt: ρήμ., libri: υποκ., pulchri: κατηγορούμ. στο libri, αν το sunt θεωρηθεί συνδετ. (ή επιθ. προσδ., αν θεωρηθεί υπαρκτ.), septendecim: επιθ. προσδ. στο libri . (ή στο pulchri libri, αν το sunt θεωρηθεί υπαρκτ.), eius: γεν. του δημιουργού στο libri, de bello: εμπρόθ. προσδ. της αναφοράς, Punico:
επιθ. προσδ. στο bello, secundo: επιθ. προσδ. στο bello Punico.

3. Ultimis annis vitae suae in Campanfi se tenebat: κύρια πρόταση κρίσης
tenebat: ρήμ., Silius Italicus (ενν.): υποκ., se: αντικ., (άμ. ή ευθεία αντανάκλαση ή αυτοπάθεια) στο tenebat, annis: αφαιρ. του χρόνου, που δηλώνει το πότε έγινε κάτι, ultimis: κατηγορ. προσδ. στο annis( ή επιθετικός )  vitae: γεν. διαιρετική στο ultimis annis, suae: επιθ. προσδ. στο vitae, in Campaniā: εμπρόθ.προσδ. που δηλώνει στάση σε τόπο.

4. Multos in illis locis agros possidebat: κύρια πρόταση κρίσης
possidebat: ρήμ., Silius Italicus (ενν.): υποκ., agros: αντικ. στο possidebat, · multos: επιθ. προσδ. στο agros, in locis: εμπρόθ. προσδ. που δηλώνει στάση σε τόπο, illis: επιθ. προσδ. στο locis.

5. Silius animum tenerum habebat: κύρια πρόταση κρίσης
habebat: ρήμ., Silius: υποκ., animum: αντικ. στο habebat, tenerum: επιθ. προσδ. στο animum.

6. Gloriae Vergili studebat: κύρια πρόταση κρίσης
studebat: ρήμ., Silius (ενν.): υποκ., gloriae: αντικ. στο studebat Vergili: γεν. κτητ. στο gloriae.

7. ingeniumque eius fovebat: κύρια πρόταση κρίσης
fovebat: ρήμ., Silius (ενν.): υποκ., ingeniumque: αντικ. στο fovebat, eius: γεν. κτητ. στο ingenium.

8. Eum -honorabat: κύρια πρόταση κρίσης
honorabat: ρήμ., Silius (ενν.): υποκ., eum: αντικ. στο honorabat.

9. ut puer magistram: δευτερ. απλή παραβολ,-συγκριτ. πρόταση, σε θέση επιρρ.
προσδ. του τρόπου..
honorat (ενν.): ρήμ., puer: υποκ., magistrum: αντικ. στο honorat.

10.- Monumentum eius pro templo habebat: κύρια πρόταση κρίσης
habebat: ρήμ., Silius (ενν.): υποκ., monumentum: αντικ. στο habebat, eius: γεν. κτητ. στο monumentum, pro templo εμπρ σε θέση κατηγορουμένου. (αντί αιτιατ. templum).

11.quod Neapoli iacebat: δευτερ. αναφορ. πρότ., προσδιοριστική στο monumentum. iacebat: ρήμ.,quod: υποκ., Neapoli: αφαιρ. που δηλώνει στάση σε τόπο

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ   ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ :
 Στα λατινικά δεν υπάρχει αυτοπαθητική αντωνυμία και γι΄αυτό χρησιμοποιούνται:
α. οι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας κυρίως στο γ’ πρόσωπο (sui, sibi, se)
β. το τρίτο πρόσωπο της κτητικής αντωνυμίας (suus, -a, -um)
Άμεση (ή ευθεία) αυτοπάθεια : έχουμε όταν το πρόσωπο που δηλώνει η αντωνυμία είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρηματικού τύπου εξάρτησης της, δηλ. με το Υπ. Ρημ., Υποκ. Απαρ. …
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!: κατά το λατινισμό του ειδικού απαρεμφάτου έχουμε πάντοτε άμεση αυτοπάθεια.
Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat (κειμ. 3).
Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε άμεση αυτοπάθεια γιατί και το sua και το se δηλώνουν το ίδιο πρόσωπο με το υποκείμενο του ρήματος comparat (Cassiope).
· Respondit ille se esse Orcum (κειμ. 14). (λατινισμός ειδικού απαρεμφάτου)

Έμμεση (ή πλάγια) αυτοπάθεια : όταν δεν ισχύει ο παραπάνω κανόνας
(Cassius) Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida similem effigiei mortui (κείμ. 14).
Το πρόσωπο που δηλώνει το se δεν είναι το ίδιο με το υποκείμενο του απαρεμφάτου από το οποίο εξαρτάται και γι΄αυτό έχουμε έμμεση αυτοπάθεια.
(Germani) Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur, remollescunt homines atque effeminantur (κείμ. 15).
Το πρόσωπο που δηλώνει το se δεν είναι το ίδιο με το υποκείμενο του απαρεμφάτου από το οποίο εξαρτάται και
γι΄αυτό έχουμε έμμεση αυτοπάθεια.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ  ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ :

1.Το ουσιαστικό locus-i σχηματίζει τον πληθυντικό αριθμό και ως αρσενικό (loci) και συνηθέστερα ως ουδέτερο(loca).Στη μετακλασσική Λατινική χρησιμοποιούσαν το πληθυντικό loci με μεταφορική σημασία (loci=χωρία βιβλίου).ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΣ

2.Το τριτόκλιτο ουσιαστικό Neapolis έχει αιτιατική Neapolim και αφαιρετική Neapoli.