Σίγουρα για τα ελληνικά δεν θα χρησιμοποιούσε κανείς το επίθετο "εύκολος " για να τα περιγράψει. Είναι μια γλώσσα απαιτητική , με αρκετές δυσκολίες , τόσο σε γραμματικό όσο και σε συντακτικό επίπεδο.Ορισμένα λάθη είναι κατανοητό να συμβαίνουν έστω και αν είναι η μητρική μας γλώσσα. Υπάρχουν , όμως και λάθη τα οποία είναι ανεπίτρεπτο να συμβαίνουν , διότι παραβαίνουν βασικούς κανόνες της γλώσσας μας. Θα κάνω , λοιπόν , μια προσπάθεια να παραθέσω τα πιο συχνά λάθη που έχω εντοπίσει στον καθημερινό μας λόγο.( Πολύτιμες πηγές υπήρξαν τα Μ.Μ.Ε. !!!)
Επιρρήματα σε –α και σε –ως
•Αδιάκριτα (χωρίς διακριτικότητα, ευγένεια).Την κοίταζε πολύ αδιάκριτα
Αδιακρίτως (χωρίς εξαίρεση) Μας έδωσαν τις ίδιες ευκαιρίες αδιακρίτως φύλου.
•Άμεσα (χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου).Η πρόσληψή μου έγινε
άμεσα χωρίς την έγκριση του διευθυντή προσωπικού.
Αμέσως (τώρα, γρήγορα)Ήρθε αμέσως μόλις του τηλεφώνησα.
•Απλά (με απλό τρόπο, με απλά μέσα).Ντύνεται πολύ απλά
Απλώς (μόνο) Ήθελα απλώς να σας δω.
• Έκτακτα (πολύ ωραία, θαυμάσια).Περάσαμε έκτακτα στην εκδήλωση.
Εκτάκτως (ξαφνικά)Αναχώρησε εκτάκτως στο εξωτερικό.
•Ιδιαίτερα (κυρίως).Όλοι ήταν ευχαριστημένοι,ιδιαίτερα ο Κώστας.
Ιδιαιτέρως (με μυστικότητα) Με φώναξε να μουμιλήσει ιδιαιτέρως .
•Τέλεια (υπέροχα, πολύ ωραία).Στις διακοπές περνάμε πάντα τέλεια
Τελείως (εντελώς)Με αγνόησε τελείως αν και εγώτονχαιρέτησα.
•Ευχάριστα (ωραία).Περάσαμε πολύ ευχάριστα στην εκδήλωση.
Ευχαρίστως(με προθυμία, με ευχαρίστηση)Πολύ ευχαρίστως να μεταφέρω το μήνυμά σας.
Επίθετα και επιρρήματα
•Ακριβώς(επίρρημα):Ακριβώς αυτό σου είπα. Σωστά το κατάλαβες.
Ακριβά(επίθετα): Τα ακριβά πράγματα χρειάζονται και πολλά χρήματα.
•Ενδεχομένως(επίρρημα):Ενδεχομένως να έσφαλε στην εκτίμησή του.
Ενδεχόμενα (επίθετο): Θα διορθωθούν όλα τα ενδεχόμενα λάθη.
•Επομένως (επίρρημα): Μου ζήτησε συγγνώμη.Επομένως, έχει μετανιώσει.
Επόμενα(επίθετο): Τα επόμενα εικοσιτετράωρα είναι κρίσιμα.
•Κοινώς (επίρρημα): Η νέα τάξη πραγμάτων έγινε κοινώς αποδεκτή.
Κοινά (επίθετο): Τα κοινά,καθημερινά πράγματα είναι πολύ καθοριστικά σε κάθε συμβίωση.
•Κυρίως (επίρρημα): Οι διορθώσεις αφορούσαν κυρίως λάθη.
Κύρια (επίθετο): Τα κύρια στοιχεία του χαρακτήρα του είναι η καλοσύνη και η ευγένεια.
•Προηγουμένως (επίρρημα): Θα έρθω, αφού προηγουμένως σε ειδοποιήσω.
Προηγούμενα (επίθετο):Τα προηγούμενα χρόνια ζούσαμε πιο άνετα απόσήμερα.
•Πιθανώς=πιθανόν (επίρρημα):Πιθανώς να μου μίλησες και να μη σεάκουσα.
Πιθανά(επίθετο): Τα πιθανά αίτια του δυστυχήματος είναι ακόμη άγνωστα
Στερεότυπες φράσεις που λέγονται λανθασμένα
Ανέκαθεν και όχι από ανέκαθεν.
Αδιακρίτως φύλου ( και όχι: αδιακρίτου φύλου.)
Ανεξαρτήτως ηλικίας ( και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας )
Απεκδύομαι την ευθύνη ( και όχι : απεκδύομαι της ευθύνης )
Εκ των ων ουκ άνευ ( και όχι : εκ των ουκ άνευ )
Ελαφρά τη καρδία ( είναι δοτική πτώση ) ( και όχι : με ελαφρά την καρδία )
Επί το έργον ( και όχι : επί τω έργω)
Ο/του/η/των...επικεφαλής( = άκλιτη λέξη , επίρρημα) ( και όχι : του επικεφαλή)
Υπέρ το δέον και όχι υπέρ του δέοντος
Ο προβλήτας του λιμανιού ( και όχι: η προβλήτα)
15 Σεπτεμβρίου ή 15 του Σεπτέμβρη (και όχι: 15 Σεπτέμβρη).
Το ουσ. λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: λανθασμένη άποψη (και όχι: λάθος άποψη).
Πριν από την έναρξη (και όχι: πριν την έναρξη).
Τριάμισι κιλά, τρεισήμισι μέρες.
Πτώσεις επιθ. σε -ής/ης: ο/η διεθνής, του/της διεθνούς, τον/τη διεθνή, το διεθνές, τα διεθνή, ο/η συνήθης, του/της συνήθους, τον/την συνήθη, το σύνηθες, τα συνήθη, των συνήθων. Προσοχή (μόνο για αρσ.):Του ευγενούς αγώνα, αλλά: του ευγενή (=αριστοκράτη) (επίθ. το α’, ουσ. το β’). Επιστήμη συγγενούς (επίθ.) κλάδου. Είναι φίλος ενός στενού μου συγγενή (ουσ.).
Ο τόνος των προπαροξύτονων επιθ. σε -ος κατεβαίνει στην παραλήγουσα της γεν. εν. και γεν. και αιτ. πλ., όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά: συμπεριφορά βάρβαρων ανθρώπων, αλλά: οι επιδρομές των βαρβάρων.
Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: όσους, διότι είναι υποκ. στο ρ. που ακολουθεί), ή: ευχαριστούμε όσους ...
Προσοχή στις προστακτικές αορίστων: παρήγγειλα ένα ποτό / παράγγειλέ μου ένα ποτό, αυτός αντέγραψε τις σημειώσεις / αντίγραψέ μου τις σημειώσεις, αυτός απέρριψε την πρότασή του / εσύ απόρριψε την πρότασή του.
Οι μέθοδοι/παράμετροι αυτές (και όχι: οι μέθοδοι/παράμετροι αυτοί).
Η φράση «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει παιδιόθεν, από την παιδική ηλικία (και όχι: αδρομερώς, ακροθιγώς).
Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε).
Τέως βασιλιάς: ο μέχρι πρo τινος βασιλιάς. Πρώην βασιλιάς: ο πριν από πολύ καιρό βασιλιάς.
επί τούτω (και όχι: επί τούτου).
οι στύλοι του Ολυμπίου Διός (και όχι: οι στήλες).
ο μυς, οι μύες, τους μυς ( και όχι: οι μυς, τους μύες )
ο ιχθύς, οι ιχθύες, τους ιχθύς ( και όχι: οι ιχθείς, τους ιχθύες.)
το απολωλός , του απολωλότος ( και όχι :το απολωλόν) Και βέβαια δεν υπάρχει η προστακτική που πρόσφατα άκουσα σε εκπομπή από παρουσιαστή, που θεωρούσα πως χειρίζεται καλα τη γλώσσα , να αποκαλεί κάποιον "απολωλέ"!!!
ΛΑΘΟΣ Και ΣΩΣΤΟ
ΣΩΣΤΟ: συγγνώμη
ΛΑΘΟΣ: συγνώμη
ΕΞΗΓΗΣΗ: Όταν ενώνεται λέξη που τελειώνει σε –ν- με λέξη που αρχίζει από –γ- το –ν- μετατρέπεται σε –γ-. Παράδειγμα: Συγγενής. Με βάση το «συγνώμη» θα έπρεπε να το λέμε «συγενής»….
ΣΩΣΤΟ: επικοινωνώ
ΛΑΘΟΣ: επικοινωνώ κάτι
ΕΞΗΓΗΣΗ: Το επικοινωνώ είναι αμετάβατο ρήμα. Δεν παίρνει αντικείμενο. Μπορεί κανείς να επικοινωνήσει, σκέτο. Μια ιδέα /πολιτική/ οτιδήποτε μπορεί να την κοινωνήσει /δημοσιοποιήσει /κοινοποιήσει /μοιραστεί /μεταφέρει, σίγουρα, πάντως, δε μπορεί να την…επικοινωνήσει….
ΣΩΣΤΟ: διαρρέω
ΛΑΘΟΣ: διαρρέω κάτι, διαρρέομαι
ΕΞΗΓΗΣΗ: Το διαρρέω είναι αμετάβατο ρήμα. Δεν παίρνει αντικείμενο. Μπορεί κανείς να αφήσει κάτι να διαρρεύσει (από μόνο του). Δε γίνεται να το…διαρρεύσει….
ΣΩΣΤΟ: επανάλαβε, κατάργησε (προστακτική ενεστώτα, 2ο πρόσωπο)
ΛΑΘΟΣ: επανέλαβε, κατήργησε (προστακτική ενεστώτα, 2ο πρόσωπο)
ΕΞΗΓΗΣΗ: Οι μετατροπές του –α- σε –ε-, ή –η-, ή του –ε- σε –η- γίνονται μόνο σε παρελθόντες χρόνους. Έτσι τα «επανέλαβε» και «κατήργησε», εν προκειμένω, είναι στον 3ο ενικό αορίστου.
ΣΩΣΤΟ: χαιρόταν (3ος ενικός) – χαίρονταν (3ος πληθυντικός)
ΛΑΘΟΣ: χαίρονταν (3ος ενικός) – χαιρόταν (3ος πληθυντικός)
ΕΞΗΓΗΣΗ: χαιρόμουν - χαιρόσουν - χαιρόταν - χαιρόμασταν - χαιρόσασταν - χαίρονταν (το «χαίρομαι» το έχω χρησιμοποιήσει σαν παράδειγμα)
ΣΩΣΤΟ: Προς + Καλώ
ΛΑΘΟΣ: Σας κάλεσα εδώ για…
ΕΞΗΓΗΣΗ: Η πρόθεση προς δηλώνει τον σκοπό. Το ρήμα καλώ όχι σύνθετο δηλαδή σημαίνει δίνω όνομα σε κάποιον φωνάζω, διατάζω
ΣΩΣΤΟ: Κατ’ αρχάς
ΛΑΘΟΣ: Κατ’ αρχήν
ΕΞΗΓΗΣΗ: Είναι λάθος η χρησιμοποίηση του εμπρόθετου προσδιορισμού. Κατ’ αρχής δε σημαίνει κατ’ αρχάς.
ΣΩΣΤΟ: ό,τι (οτιδήποτε)
ΛΑΘΟΣ: ότι (οτιδήποτε)
ΕΞΗΓΗΣΗ: χωρίς το -,- το "ότι" γίνεται ειδικός σύνδεσμος, που εισάγει πρόταση, αλλάζει, δηλαδή, νόημα. (πχ: "ό,τι και να πω..." - "είπα ότι θα πάω")
ΣΩΣΤΟ: ουδέν καινόν υπό τον Ήλιον
ΛΑΘΟΣ: ουδέν κρυπτόν υπό τον Ήλιον
ΕΞΗΓΗΣΗ: καταλαβαίνετε τι σημαίνουν και τα δύο, η σωστή είναι η πρώτη.
ΣΩΣΤΟ: όσον αφορά + αιτιατική
ΛΑΘΟΣ: όσον αφορά + για
ΕΞΗΓΗΣΗ: αυτό το τελευταίο ευτυχώς τείνει να εκλείψει (κι αυτό δεν είναι εξήγηση, ξέρω :p)
ΣΩΣΤΟ: έπεσε στο τσουβάλι με το αλεύρι κι έγινε κάτασπρη στην κυριολεξία ( ωραίο παράδειγμα ;ρ)
ΛΑΘΟΣ: έπεσε κυριολεκτικά από τα σύννεφα / έκλεψε κυριολεκτικά την παράσταση (την πήρε στον ώμο κι έφυγε)
ΕΞΗΓΗΣΗ: Το «κυριολεκτικά» περιγράφει κάτι που έχει πραγματικά συμβεί όπως το περιγράφουμε. Αλλιώς μιλάμε μεταφορικά.
ΣΩΣΤΟ: Τα cd, τα play off, τα won ton κοκ
ΛΑΘΟΣ: Τα cds, τα play offs, τα won tons κοκ
ΕΞΗΓΗΣΗ: Οι ξένες λέξεις στα ελληνικά είναι γένους ουδετέρου, στον ενικό, και άκλιτες. Η ελληνική γλώσσα μας έχει κάνει αυτή τη χάρη, ώστε να μην είμαστε υποχρεωμένοι να ξέρουμε τη γραμματική όλων των ξένων γλωσσών! (σημ: έχω ακούσει να λένε – στην τηλεόραση – ακόμα και «Gastarbeiters», τη στιγμή που ο πληθυντικός της συγκεκριμένης λέξης στα Γερμανικά, είναι όπως και ο ενικός της, δηλαδή, «Gastarbeiter»)
ΣΩΣΤΟ: ερώτημα – ερωτήματα.
ΛΑΘΟΣ: ερωτηματικό: έχω ένα ερωτηματικό, μου δημιουργήθηκε ένα ερωτηματικό, προκαλεί ερωτηματικά, κλπ.
ΕΞΗΓΗΣΗ: Το ερωτηματικό είναι σημείο στίξης, το ερώτημα δηλώνει απορία.
Συνηθισμένα λάθη που κατάντησαν να θεωρούνται σωστά
Κάποια λάθη είναι τόσο διαδεδομένα που τα έχουμε πια συνηθίσει:
- κοινοτυπία. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το σωστό είναι κοινοτοπία. Το "κοινοτυπία" είναι όμως πιο ωραία λέξη και χρησιμοποιείται περισσότερο
- καταχωρώ-καταχώρηση. Το σωστό είναι καταχωρίζω-καταχώριση. Παρ' όλα αυτά η εσφαλμένη εκδοχή είναι πολύ πιο διαδεδομένη.
- αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Το σωστό είναι αυτοκινητικό δυστύχημα αλλά το "αυτοκινητιστικό δυστύχημα" είναι πολύ συνηθισμένο και δεν ενοχλεί.
- κάθησα-καθήστε. Όλες οι πηγές συμφωνούν ότι το σωστό είναι κάθισα-καθίστε, κάτι που φαίνεται όμως να είναι αποτέλεσμα κοινής συμφωνίας παρά επιστημονικής εξήγησης, δεδομένου ότι το "κάθισα" προέρχεται από το "καθίζω".
- νεώτερος. Το σωστό είναι νεότερος, μιάς και όλα τα παραθετικά επιθέτων στη δημοτική (που δεν προέρχονται από "άνω" ή "κάτω") έχουν κατάληξη μόνο σε -ότερος, -ότατος. Η συγκεκριμένη λέξη όμως αντιστέκεται σθεναρά.
- φρέσκιες, γλυκιές. Το σωστό είναι φρέσκες, γλυκές αλλά η διαφορά είναι δυσδιάκριτη φωνητικά και τείνει να γίνει και ορθογραφικά.
- ο πάτερ. Το "πάτερ", ως γνωστόν, είναι η κλητική του "πατήρ", αλλά η χρήση του σε άλλες πτώσεις πλην της κλητικής (όπως: "ήρθε ο πάτερ Βασίλειος", "είδαμε τον πάτερ Αθανάσιο") δεν είναι λανθασμένη!.
Η περίπτωση αυτή διαφέρει από τις υπόλοιπες αυτής της ομάδας ως προς το γεγονός ότι επισήμως δεν πρόκειται για λάθος. Απλώς φαίνεται λάθος.
Το "πάτερ" είναι πλέον πλήρως αποδεκτό προτακτικό (όπως το "κυρ"). Το "ο πάτερ Δημήτριος" (όπως το: "ο κυρ Δημήτρης") δεν είναι λάθος. Το λάθος είναι να υποδεικνύεται ως λάθος.
Το post αυτό δε δημιουργήθηκε με καμία διάθεση διδακτισμού και κρυφής επιθυμίας να τοποθετηθώ απέναντι σε όσους χρησιμοποιούν λανθασμένες εκφράσεις και "να κουνήσω το δάχτυλο".Το συγκεκριμένο post είναι καθαρά προιον αγάπης για την ελληνική γλώσσα. Άλλωστε , αυτό το δημοσίευμα στάθηκε μια καλή αφορμή για αυτοκριτική.Τελικά πόσο καλά γνωρίζω την ελληνική γλώσσα;!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου